ساعت مارکار شهر یزد و تاریخچه جذاب این بنای تاریخی!

در سال ۱۹۳۴، شهرداری یزد تصمیم به ساخت بنایی به عنوان یادبودی برای شاعر مشهور ایرانی، حکیم ابوالقاسم فردوسی گرفت. این بنا را ابتدا در میدان پهلوی ساختند اما سپس آن را خراب کردند و تصمیم گرفتند محل آن را تغییر دهند. در سال ۱۹۳۶، مکان جدیدی(میدان مارکار) برای آن تعیین شد و پروژه ساخت به طور رسمی آغاز گردید و شش سال به طول انجامید. این بنای تاریخی و زیبا، برج مارکار نامیده شد تا به سازنده هندی آن، پاشوتان جی دوسابایی مارکار که زرتشتی بود احترام بگذارند. او مرد ثروتمند و سخاوتمندی بود که پول خود را صرف ساخت مجتمع مارکار کرد که شامل، یک مدرسه، یتیم خانه و همچنین یک ساعت بود. ساعت مارکار شهر یزد به عنوان یکی از قدیمی ترین و زیباترین برج های ساعت در ایران شناخته شده است. این بنای باشکوه در میدان مارکار یزد، مرکزی ترین نقطه کشور ایران ساخته شده است. در ادامه این مقاله از گالری کوک با ما همراه باشید تا به توضیح و بررسی ساعت مارکار شهر یزد و تاریخچه غنی آن بپردازیم.

میدان ساعت در یزد یکی از قدیمی ترین و باشکوه ترین برج های ساعت در ایران و جهان است. طبق منابع تاریخی، برج ساعت مارکار اولین برج در ایران بوده است و همچنین در سال ۱۹۹۹ به عنوان میراث ملی ثبت گردیده است.

• معرفی ساعت مارکار شهر یزد:

 ساعت مارکار یکی از آثار تاریخی شهر یزد می باشد که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. همانطور که در قسمت قبل گفته شد، این بنای باشکوه و تاریخی به یاد شاعر مشهور ایرانی، ابوالقاسم فردوسی در میدان مارکار یزد ساخته شد. نکته قابل توجه این است که، این بنا از لحاظ موقعیت جغرافیایی در نقطه مرکز ایران ساخته شده است که این ساعت عمومی را مرکز ایران می نامند. در آن زمان یکی از زرتشتیان ساکن هند به نام پاشوتان جی دوسابایی مارکار، تمام هزینه های مربوط به ساخت این ساعت را بر عهده گرفت.

• ساختار برج ساعت مارکار شهر یزد:

برج ساعت مارکار، ساختمانی مربعی شکل است و ارتفاع بنای ساعت به ۴ متر میرسد که در ارتفاع برج، شاهد کم شدن مساحت آن خواهید بود. این بنای باشکوه، از سه بخش اصلی تشکیل شده است. این بخش ها شامل، پایه، بدنه و کلاهک بالای برج می باشد و تمام بدنه خارجی بنای ساختمان برج، از سیمان ساخته شده است. موتور به کار رفته شده در ساعت مارکار شهر یزد، ساخته شده توسط یک کمپانی انگلیسی می باشد که در بالاترین نقطه برج قرار گرفته است و بعد از گذشت ۸۰ سال همچنان سالم می باشد. موتور ساعت مارکار باید هفته ای یکبار کوک شود و برای رسیدن به آن بالا از یک پله چوبی که به بالای برج می رسد، استفاده می کنند.

ارتفاع این برج باشکوه به ۱۸ متر می رسد که در هر سوی آن یک صفحه ساعت تعبیه شده است. نکته جالب این است که بعد از گذشت این همه سال، همچنان صدای ضربات آهنگین عقربه های آن به گوش می رسد. بر روی بدنه برج ساعت مارکار شهر یزد، چند خط زیبا از شاعر بومی مرحوم ناصر حک شده است. این اشعار به گونه ای هوشمندانه بر روی ساعت حک شده اند که مطابق با حرکت عقربه ساعت و خلاف حرکت خودرو ها می باشد. همچنین، در نوشتن ابیات و مصرع­ها سعی شده است که تاریخ احداث بنا، زمان به اتمام رسیدن ساخت بنا و نام سازنده آن با حروف پر رمز راز ابجد به نمایش گذاشته شود. در چرخش اول به دور میدان مارکار، بیت ها و در چرخش دوم مصرع ها ملاک می باشند. ابیاتی که بر روی بنای این ساختمان حک شده است، عبارتند از:

• بیت ها:

ز فردوسی اکنون سخن یاد گیر                    سخن های پاکیزه و دلپذیر

بزرگی سراسر به گفتار نیست             دوصد گفته چون نیم کردار نیست

به داد و دهش دل توانگر کنید                      ز آزادگی بر سر افسر کنید

جز از نیکنامی و فرهنگ و داد                          ز رفتار گیتی نگیرید یاد

• مصرع ها:

چون به سعی و اهتمام مارکار گشت                   در این برج ساعت برقرار

روح فردوسی پی تاریخ گفت                            شادم از کردار نیک مارکار

در مصرع آخر به تاریخ احداث این بنا اشاره شده است. به این صورت که، با استفاده از حروف ابجد و جمع این حروف می توانید تاریخ احداث این بنای تاریخی را بدست آورید. همانطور که مشاهده می کنید در مصرع آخر، کلمه کردار نیک به کار برده شده است که این موضوع به اعتقاد زرتشتیان به گفتار نیک، پندار نیک و کردار نیک اشاره دارد. علاوه بر آنکه  بر روی این بنای باشکوه و زیبا از مصرع ها و ابیاتی استفاده شده است تا به طور غیر مستقیم اطلاعاتی در مورد بنا به ما بدهد، بر روی بدنه برج ساعت مارکار شهر یزد، سنگ نگاره هایی وجود دارد که قدمت ساعت و نام سازنده بر روی آن حکاکی شده است و همچنین، ساعت دقیق به اتمام رسیدن ساخت این بنا بر روی بدنه ساعت حک شده است.

• سخن آخر:

برای دیدن ساعت مارکار شهر یزد باید به استان یزد، تقاطع بلوار بسیج و خیابان آیت الله کاشانی و سپس میدان مارکار بروید. در هرجایی که ایستاده­اید باشید این ساعت باشکوه درست در مقابل شما قرار خواهد گرفت. اطمینان حاصل کنید که برنامه خود را برای بازدید از این جاذبه دیدنی تنظیم نمایید.